Doğum Kontrol Yöntemleri Nelerdir?

Doğum kontrol yöntemleri istenmeyen gebelik ve aile planlaması çerçevesinde çiftlerin çocuk sahibi olma planlarını ertelemek amacı ile aldığı bir takım önlemlerden oluşmaktadır. Ayrıca bu yöntemlerin kürtaj oranını düşürmesi doğrultusunda uzmanlar tarafından desteklenmektedir.

Gebelikten korunmak için birçok yöntem bulunmaktadır. Ancak her yöntem farklı korunma prensibine dayanır. Bu nedenle kişi için en uygun korunma yönteminin tercih edilmesi, doktor tarafından yapılan muayene sonucunda belirlenmesi gerekir. Aksi halde kullanılan ilaçlar kişide var olan hastalığı etkileyebilir ya da farklı durumlar ortaya çıkarabilir. Olası yan etkilerden ve istenmeyen gebeliklerden korunmak için doğru doğum kontrol yönteminin belirlenmesinde mutlaka doktora başvurulması önerilir. Ayrıca günümüzde kullanılan doğum kontrol yöntemleri aşağıdaki gibi olmaktadır:

Doğal korunma yöntemleri

Ülkemizde genellikle bu yöntemlere başvurulsa da, hamilelikten korunma açısından yeterli bir koruma söz konusu olmamaktadır.

Takvim yöntemi

Kadınların adet günlerini ve ovulasyon günlerini belirlediği dönemlerde cinsel ilişkiden kaçınılarak, gebeliğin oluşmasını önleme çalışmalarıdır. Ancak bu yöntemde ovulasyon ( yumurtlama ) tarihlerinin doğru tespit edilmesi gerekir. Bu günleri belirlemek amacı ile bazal vücut ısısı değerlerinin ya da servikal mukus takibinin yapılması gerekir.

Geri çekme yöntemi

Bu yöntem cinsel ilişki esnasında spermin vajina içine değil, dışarı boşaltılması ile döllenmenin engellenmesi prensibine dayanır. Fakat güvenilir bir yöntem değildir. Bazı sperm hücreleri meni içerisinde yer alabilir.

Bariyer korunma yöntemleri

Bu yöntemler sperm hücresinin yumurtaya ulaşmasını engellenerek, gebeliğin oluşmasını önlemektedir.

Erkekler için prezervatif

En çok tercih edilen bariyer korunma yöntemidir. Latex’ten üretilen bu ürün, penise ereksiyon halindeyken giydirilen ve cinsel ilişki esnasında vajina ile temasını engelleyen özel kılıflardır. Hamileliği önlemesinin yanı sıra cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı da koruma sağlamasından dolayı en çok kullanılan yöntemdir. Ancak bazı durumlarda prezervatifin yırtılması söz konusu olabilir. Bu nedenle kesin olarak hamilelik önleyici bir yöntem değildir.

Kadınlar için prezervatif

İnce bir çember şeklinde poliüretandan üretilmiş vajina içerisine yerleştirilen bir aparattır. Vajinanın iç duvarını ve rahim ağzını tamamen örtmesi nedeni ile çok fazla tercih edilmemektedir.

Sermisidler

Fitil ya da jel köpük şeklinde kullanılan ve spermleri öldürerek gebeliği engelleyen bir yöntemdir.

Diyafram

Spermisidler ile birlikte kullanılan esnek bir halka şeklinde vajina içerisine yerleştirilen materyaldir. Rahim ağzını kapatarak sperm ve yumurtanın buluşmasını engelleyen bu uygulamanın, cinsel ilişkiye girmeden 3 saat öncesinde yerleştirilmesi gerekir.

Servikal başlık

Rahim ağzını kapatan oldukça küçük latex’ten yapılan materyallerdir. Bu uygulama erkek üreme hücrelerinin dölleme kabiliyetini sıfırlamaktadır.

Kontraseptif sünger

Kontraseptif sünger yeni bir doğum kontrol yöntemi olarak poliüretandan üretilmiş spermisid ihtiva eden bir süngerdir. Cinsel birliktelikten önce vajina içerisine yerleştirilir. Ancak ülkemizde bulunmamaktadır.

Spiral

Oldukça etkili ve güvenilir bir yöntem olan spiralin birçok çeşidi bulunmaktadır. Spiral, vajina içerisine yerleştirilen T şeklinde hormon ihtiva eden veya bakır içeren plastikten yapılmış bir rahim içi aparatıdır. Bu yöntem uzman doktorlar tarafından rahim içine yerleştirilmektedir. Döllenen yumurtanın rahim içine tutunmasını engeller.

Hormonal korunma yöntemleri

Bu yöntemler insan vücudunun temelini oluşturan hormonların seviyelerini etkileyerek, gebeliğin oluşmasını engellenmektedir. Kadınların doğurganlığı üzerinde etkin rol oynayan östrojen ve progesteron hormonlarını ihtiva eden ilaçlardan oluşmaktadır. Bu ilaçlar her iki hormonu ya da yalnızca progesteron hormonunu içermektedir. Hormon desteği ile ovulasyonu engeller, servikal mukusu kalınlaştırır ya da rahim iç astar dokusu olan endometriumun yapısını etkileyerek, gebeliğin oluşmasını engellenmektedir.

Doğum kontrol hapları

Bahsedildiği üzere hormon ihtiva etmesinden dolayı kişiye uygun ilcaların kullanılması için doktor kontrolü altında alınması gerekir. Bu ilaçlar düzenli olarak her gün ağız yolu ile alınan haplardır.

3 aylık iğneler

İçeriğinde progesteron hormonu barındıran düzenli olarak 3 ayda bir kalçadan enjeksiyon şeklinde uygulanır.

Aylık iğneler

Hem östrojen hem de progesteron hormonu içeren, ayda bir defa kalçadan yapılan enjeksiyonlardır.

Cilt altı implantları

3 yıl boyunca etkili koruma sağlayan, kadının kolunun ön derisi altına yerleştirilen ürünlerdir. Östrojen hormonu seviyelerini kontrol altında tutarak, progesteron hormonun salgılanmasını sağlamaktadır. Böylece vücudun gebelik için uygun sistematik döngüsüne müdahale edilerek, gebelik önlenmektedir.

Vajinal halka ( Nuva Ring)

Vajina içerisine yerleştirilen halka, hormon salınımını engelleyen 3 haftalık korunma yöntemidir. 3 haftalık sürenin ardından çıkartılır ve 1 hafta ara verilerek tekrar yerleştirilir. Ancak ülkemizde vajinal halka yöntemi bulunmamaktadır.

Doğum kontrol bandı ( Evra )

Doğum kontrol yöntemleri gibi hormon içeren etkili bir yöntemdir. Cilde yapıştırıldıktan sonra 3 haftalık kullanım süresine sahiptir. 3 haftanın ardından çıkartılır ve 1 hafta aradan sonra tekrar uygulanır. Bu gibi yöntemlerde verilen aralarda adet kanamalarının gerçekleşmesi beklenir. Ancak bu yöntemde ülkemizde bulunmamaktadır.

Sterilizasyon yöntemleri

Sterilizasyon kadın ve erkeğin kısırlaştırılması için yapılan cerrahi operasyonlardır.

Erkek sterilizasyonu

Bu uygulama vazektomi olarak da bilinir. Erkeklerin sperm hücrelerini taşıyan tüplerin cerrahi bir müdahale ile bağlanması işlemidir. Sperm hücresi geçişi olmadığı için gebeliğin oluşması söz konusu değildir. Ancak bu uygulama geri dönüşü olmayan, olsa dahi üreme fonksiyonlarının büyük tahribe uğraması nedeni ile çocuk sahibi olmasını engelleyen ciddi bir operasyondur.

Kadın sterilizasyonu

Bu yöntemler genellikle gerekli görüldüğü durumlarda kadını çocuk sahibi olma isteği göz önünde bulundurularak yapılmaktadır. Laparoskopi ( kapalı ameliyat ) ya da açık ameliyat ile tüpler bağlanmaktadır.