Doğum Kontrol Hapları Nedir, Ne İşe Yarar?

Doğum kontrol hapları nedir?

Doğum kontrol hapları, aile planlaması çerçevesinde ve istenmeyen gebelikleri önlemek amacı ile yaygın olarak kullanılan doğum kontrol yöntemlerinden birisidir. Hapların içeriğinde bulunan hormonlar, ovulasyon ( yumurtalama ) dönemini geçici olarak durdurarak, gebeliği engellemektedir. Doğum kontrol yöntemleri arasında, etkili ve güvenlir yöntemlerin doğum kontrol hapı olması nedeni ile en çok tercih edilen yöntemler arasında yer alır. Ancak her korunma yönteminde olduğu gibi yüzde yüzlük bir garanti durumu söz konusu değildir. Doğum kontrol hapları doğru ve düzenli bir şekilde kullanılmasına bağlı olarak etkili bir koruma sağlar.

Eğer günlük kullanım aksatılırsa ya da unutulursa, ilacın koruyuculuk özelliği zayıflamaktadır. Özellikle bu gibi durumlarda doğum kontrol haplarının güvenilirliği kullanıma bağlı olarak etkisini kaybettiği için, gebelik durumu söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle doğum kontrol haplarının etkin koruma sağlayabilmesi için, mutlaka günlük olarak düzenli bir şekilde ve aynı saatlerde alınması gerekir. Aksi halde kullanım amacı dışında, gebelik riski artacaktır. Ayrıca doğum kontrol haplarının hormon ihtiva etmesi nedeni ile mutlaka doktor kontrolünde kullanılması gerekir. Yapılan jinekolojik muayene sonrasında hastanın kullanıma uygunluğu belirlenerek, olası yan etkiler önlenmektedir.

Doğum kontrol hapları, doğum kontrolü yöntemi dışında hangi amaçla kullanılır?
Doğum kontrol hapları genel olarak gebelik önleyici olarak kullanılsa da, hormon ihtiva etmesi nedeni ile kişide meydana gelen hormonal bozuklukların dengelenmesi amacıyla da kullanılmaktadır. Bu doğrultuda doğum kontrol haplarının kullanıldığı durumlar aşağıdaki gibi olmaktadır:

Adet düzensizliği

Doğum kontrol haplarının içeriğindeki progesteron ve östrojen hormonu, vücudun adet dönemlerindeki sistematik döngüyü taklit etmektedir. Bu nedenle hormonal dengesizlik sonucunda meydana gelen adet düzensizliğinin giderilebilmesi amacı ile doğum kontrol hapları kullanılmaktadır. Doğum kontrol hapları 28 ve 21 tabletten oluşmaktadır. Genel olarak kadınların adet arasındaki dönemin 28 gün olması gerekir. Bu sürenin kısalması yumurtlama düzensizliği ve hamile kalama sorunuyla eş değerdir. Bu nedenle adet kanamaların 28 günlük periyotlarla düzenli olarak gerçekleşmesi için doğum kontrol haplarından faydalanılmaktadır.

Anemi ( kansızlık )

Adet dönemlerinin uzun ve yoğun miktarda gerçekleşmesi halinde, kansızlık sorunu meydana gelir. Özellikle kan miktarının azaltılması amacı progesteron hormonu ihtiva eden doğum kontrol hapları kullanılmaktadır.

Dismenore ( ağrılı adet görme )

Doğuştan ya da bazı patolojiler sonucunda adet dönemleri normalden çok daha ağrılı bir şekilde geçirilebilir. Kadınların bu dönemlerinde yaşadığı ağrı durumuna tıp literatüründe dismenore adı verilir. Bu durum çoğu kadının sosyal hayatını etkileyebilecek düzeyde yaşanabilmektedir. Bu nedenle rahim kasılmalarının hafifletilebilmesi için doğum kontrol hapları kullanılmaktadır.

PMS ( Premensturel sendrom- adet öncesi sendromu )

Çoğu kadının adet dönemi öncesinde yaşadığı bulantı, gerginlik, iştahsızlık, şişkinlik, göğüslerde dolgunluk hissi, depresif ruh hali gibi kısaca ruhsal dalgalanmalarla birlikte hormonların yükselmesine bağlı olarak ortaya çıkan belirtilere, PMS yani Premensturel sendrom denir. Bu dönemler bazı kadınlarda hayat standardını etkileyebilecek boyuta ulaşmaktadır. Bu nedenle hormonların baskılanması adına doğum kontrol hapları kullanılabilmektedir.

Premenepzal sendrom ( menopoz döneminden önceki son adet siklusu )

Menopoz dönemi kadınların adet kanamalarının tamamen bittiği fizyolojik değişim evresidir. Ancak vücut yavaş yavaş östrojen hormonun azalmasına bağlı olarak bu dönem için hazırlık çalışmalarına, daha önce başlar. Kısacası östrojen hormonun azalmasına bağlı olarak ortaya çıkan şikâyetlerle birlikte adet kanamalarının değişime uğramasının ardından, süreç tamamlanır. Menopozun ön basamağını oluşturan bu döneme de perimenopoz denir. Özellikle yumurtlama fonksiyonlarının zayıflamasıyla yaşanan adet düzensizliği, kadınların PMS döneminde yaşadığı şikâyetlerle birlikte ortaya çıkmaktadır. Bu şikâyetlerin hafifletilebilmesi için doğum kontrol hapları kullanılmaktadır.

Menstrüel migren ( adet dönemlerinde baş ağrısı )

Bazı kadınlarda östrojen hormonun artması ile adet dönemlerinde migren tipi baş ağrıları meydana gelebilir. Doğum kontrol haplarının hormon ihtiva etmesi ile hormonal dengenin düzenlenmesi adına, doğum kontrol hapları kullanılmaktadır. Böylece ortaya çıkan baş ağrıları hafifletilebilmektedir.

Yumurtalık kistleri

Kadın hastalıkları arasında en sık karşılaşılan durumlardan birisidir. Genellikle östrojen hormonunun artması sonucunda gelişimi sürdüren bu kistik oluşumlar, doğum kontrol hapları aracılığıyla baskılanmaktadır.

Rahim kanseri

Rahim içini kaplayan ve adet kanamalarını gerçekleştiren tabakaya endometrium adı verilmektedir. Endometriumun tabakasında meydana gelen anormal doku fazlalığı östrojen hormonun artması sonucunda kanser riskini arttırmaktadır. Bu nedenle tabakanın kalınlığının incelenmesi sonucunda gerekli olan hormon takviyesi ile bu risk oranı düşürülmektedir.

Doğum kontrol haplarının gebelik önleyici etkisinin yanı sıra birçok kadın hastalıklarının medikal tedavisinde kullanılmaktadır. Fakat kullanım amacı ne olursa olsun, mutlaka uzman bir doktorun kontrolü dâhilinde kullanılması gerekir.
Doğum kontrol hapları cinsel hastalıklara karşı bir koruma sağlamamaktadır.